ŞEYHÜLİSLAM FETVALARI ÖRNEKLERİ pdf indirin

Seyhulislam Fetvalari Ornekleri – Kitap örneği

IÇINDEKILER – ŞEYHÜLİSLAM FETVALARI ÖRNEKLERİ

• ŞEYHÜLİSLAM FETVALARI ÖRNEKLERİ 23
• Ebussuud Efendi24
• Hocasadeddinzade Mehmed Esad Efendi 25
• Zekeriyazade Yahya Efendi26
• Ahizade Hüseyin Efend i38
• Esadefendiza de Ebu Said Mebmed Efendi39
• Hacı Abdürrahim Efendi  41
• Balizade Mus tafa Efendi4 3
• Bursalı Esiri Mehmed Efendi45
• Sunizade Seyyid Mehmed Emin Efendi 49
• Minkarizade Yahya Efen di   5 0
• Çatalca lı Ali Efendi 64
• Debbağzade Mehmed Efendi83
• Erzurumlu Hacı Feyzullah Efendi87
• Sadreddinzade Sadık Mehmed Efendi 91
• Paş makçızade Seyyid Ali Efendi 92
• Ebezade Abdullah Efendi9 3
• i mam-ı Şeh riyar i Mahmud Efendi9 5
• Mirza Musta fa Efendi96
• Ebu ishak İsmail Naim Efendi97
• Yenişehirli Abd ullah Efendi98
• Damadzade Ebulhayr Ahmed Efendi1 02
• Feyzu lla hzade Seyyid Mustafa Efendi104
• Pirizade Mehmed Sahib Efendi10 9
• H ayatizade Mehmed Emin Efendi       11O
• Akmahmudza de Seyyid Mehmed Zeynelabidin Efendi111
• Se yyid Murtaza Efendi 112
• Dürrizade Musta fa Efendi113
• Çelebizade İsma il Asım Efendi114
• Hacı Veliyüddin Efendi116
• Tirevi Ahmed Efendi   1 18
• Pirizade Osman Efendi:119
• Mirzazade Seyyid Mehmed Said Efendi 120
• İvazpaşaza de İbrahim Bey Efendi123
• Salihzade Camgöz Mehmed Emin Efendi  125
• Vassafzade Mehmed Esad Efendi 127
• Esadzade Mehmed Şerif Efendi 129
• Dürrizade Seyyid Mehmed Arif Efendi    131
• ·         Müftizade Ahmed Efendi  I37
• Seyyid Mehmed Kamil Efendi 139
• Hamidızade Mustafa Efendi 140
• Reiszade Mustafa Aşir Efendi     141
• Samanizade Ömer Hulusi Efendi 145
• Salihzade Ahmed Esad Efendi 162
• Şerifzade Mehmed Ataullah Efendi163
• Dürrizade Seyyid Abdullah Efendi17 J
• Mehmed Zeynelabidin Efendi1 87
• Mekkizade Mustafa Asım Efend i  188
• Yasincizade AbdülvehhaB Efendi196
• Sıdkİzade Ahmed Reşid Efendi   205
• Kadızade Mehmed Tahir Efendi 206
• İsmetbeyzade Ahmed Arif Hikmet Bey Efendi21l
• Meşrebzade Mehmed Arif Efendi 212
• Seyyid Mehmed Sadeddin Efendi215
• Atıfzade Ömer Hüsameddin Efendi216
• Hacı Mehmed Refik Efendi 217
• Hasan Fehmi Efendi  218
• Ahmed Muhtar Molla Bey Efendi     219
• Hasan Hayrullah Efendi  220
• Uryanizade Ahmed Esad Efendi 221
• Bodrumlu Ömer Lütfi Efendi  222
• Mehmed Cemaleddin Efendi  223
• Musa Kazım Efendi224
• Abdurrahman NesiB Efendi225

OSMANLI ARŞİVİ KATALOGLARINDAN

KENAR (TAŞRA) MÜFTÜLERİNE AİT FETVA ÖRNEKLERİ227

• Mehmed Rıza228
• Seyyid Ali230
• Ali232
• Mustafa Hamdi234
• İsmail 2 36
• Ali  238
• Seyyid Mehmed239
• Seyyid Mehmed240
• İsmail 242
• Ömer 244
• Ömer  246
• Ömer24 8
• Hafız Mehmed 250
• Abdülhay2 52
• Yanya Müftüsü 254
• Seyyid Ali255
• Fetva Sureti2 56

Önsöz – ŞEYHÜLİSLAM FETVALARI ÖRNEKLERİ

Osmanlı Devleti’nde hukuk.un üstünlüğünü sağlayan en önemli müesseselerden biri ” fetva müessesesi” olmuştur. Fetvaların, tesiri altına alamayacağı kimse yoktur. Toplumun her kesiminden insan; köle, tebaa, bey, ağa, vezir, paşa hatta padişahlar dahi Şeyhülislamlar veya Müftüler tarafından verilen fetvaya karşı sorumluydu. Bu müessese ile hak sahipleri haklarına kavuşur, mağduriyetler giderilir, zalimlerin zulmü durdurulurdu. İşte bu kadar gücü içinde barındıran belgeler, halledilmesi istenen konunun altına yazılan, bir Şeyhülislam ın veya Müft ünün elinden çıkma “olur” veya “olmaz” benzeri kelimelerden oluşan fetvalard ı.

Osmanlı Devleti asırlarında her isteyen, cevabını öğrenmek istediği herhangi bir konuda fetva alabilirdi. İlgilisi nezdinde korunup saklanan bir belge olduğu için günümüze çok fazla sayıda intikal etmemiştir.

O devrin kadıları bir davada hüküm verirken fetvaya uyup uymamakta serbest olsalar da ellerinin altında her zama n için fetva mecmuaları bulunurdu. Bu derlemelerin varlığı nedeniyle, tek tek kağıtlara yazılı olan fetvaların saklanmas ına daha az itina gösterilmiş ve bunlar zamanla büyük ölçüde zayi olmuştur. Osmanlı Arşivi’ nde çeşitli fonla ra dağılmış fetvalar bulunmakla birlikte bunların çoğunluğu Osmanlı Devleti’ nin bürola rında üretilip devlet ciddjyeti ve hassas iyeti ile saklanan arşiv belgeleri gibi değildir.

Şahısların elindeki fetva ların tereke, muhallefat kaydının veya bir davanın eki olması gibi sebeplerle arşive intikali söz konusudur. Az sayıda bulunan ve bazı padişahların tahttan indirilmesi , ” hun1c ale’s-sultan” kategorisinde devlete isyan eden asi lerin tenkili, Cihad-ı Ekber ilanı gibi hususlarda verile n fetvalar ait olduk.lan resmi dosyalarla birlikte günümüze intikal e tmiştir.

Fetvaların belge niteliği ve hususiyetleri üzerine belirli ça lışmalar yapılmıştı r. Bunlardan en önemlisi Ebulula Mardin ‘ in Meşihat Müsteşar lığı zaman ında, l 9 l6’da yayınlanan ” İlmiye Salnamesi”dir. İlmiy e Salnamesi’nin 100 . yılını hatırlatma babından neşre hazırladığımız Osmanlı Arşivi’nde Şeyhülislam Fetvaları isimli bu eserde toplam 203 fetva yer almaktadır. Bunlardan 185 adedi Şeyhülis lamlara ait fetva olup 18 adedi ise “kenar müftülerine” aittir.

 Bazı Şeyhülislamların fetvaları tasniflerde yer almadığından bu kitapta da yer bulamamıştır. Arşivdeki en eski tarihlenebi len belge formundak i fetva 1601-1603 yılları arasında Şeyhülislamlık makamında bulunan Hocasadeddinzade Mehmed Esad Efendi’nin fetvasıdır.

Hicri 979/Miladi 1572 yılına ait ve 1066 numaralı ANŞT defterinin başında kayıtlı Ebussuud imzalı ve bizzat onun elinden çıkması muhtemel fetva şekil olarak olmasa da kayıt olarak arşivi mizdeki en eski tarihli fetvad ır. İlgili belgelerin tasnifi, dijitalleştirilmesi ve restorasyonu gibi arşiv iş ve işlemlerinin çeşitli aşamalarında veeserin hazırlanması sürecinde emeği geçen herkese teşekkür eder, eserin ilgi l ilere faydalı olmasını temenni ederim.

ŞEYHÜLİSLAM FETVALARI ÖRNEKLERİ – Kitap örneği

IÇINDEKILER – ŞEYHÜLİSLAM FETVALARI ÖRNEKLERİ

• ŞEYHÜLİSLAM FETVALARI ÖRNEKLERİ 23
• Ebussuud Efendi24
• Hocasadeddinzade Mehmed Esad Efendi 25
• Zekeriyazade Yahya Efendi26
• Ahizade Hüseyin Efend i38
• Esadefendiza de Ebu Said Mebmed Efendi39
• Hacı Abdürrahim Efendi  41
• Balizade Mus tafa Efendi4 3
• Bursalı Esiri Mehmed Efendi45
• Sunizade Seyyid Mehmed Emin Efendi 49
• Minkarizade Yahya Efen di   5 0
• Çatalca lı Ali Efendi 64
• Debbağzade Mehmed Efendi83
• Erzurumlu Hacı Feyzullah Efendi87
• Sadreddinzade Sadık Mehmed Efendi 91
• Paş makçızade Seyyid Ali Efendi 92
• Ebezade Abdullah Efendi9 3
• i mam-ı Şeh riyar i Mahmud Efendi9 5
• Mirza Musta fa Efendi96
• Ebu ishak İsmail Naim Efendi97
• Yenişehirli Abd ullah Efendi98
• Damadzade Ebulhayr Ahmed Efendi1 02
• Feyzu lla hzade Seyyid Mustafa Efendi104
• Pirizade Mehmed Sahib Efendi10 9
• H ayatizade Mehmed Emin Efendi       11O
• Akmahmudza de Seyyid Mehmed Zeynelabidin Efendi111
• Se yyid Murtaza Efendi 112
• Dürrizade Musta fa Efendi113
• Çelebizade İsma il Asım Efendi114
• Hacı Veliyüddin Efendi116
• Tirevi Ahmed Efendi   1 18
• Pirizade Osman Efendi:119
• Mirzazade Seyyid Mehmed Said Efendi 120
• İvazpaşaza de İbrahim Bey Efendi123
• Salihzade Camgöz Mehmed Emin Efendi  125
• Vassafzade Mehmed Esad Efendi 127
• Esadzade Mehmed Şerif Efendi 129
• Dürrizade Seyyid Mehmed Arif Efendi    131
• ·         Müftizade Ahmed Efendi  I37
• Seyyid Mehmed Kamil Efendi 139
• Hamidızade Mustafa Efendi 140
• Reiszade Mustafa Aşir Efendi     141
• Samanizade Ömer Hulusi Efendi 145
• Salihzade Ahmed Esad Efendi 162
• Şerifzade Mehmed Ataullah Efendi163
• Dürrizade Seyyid Abdullah Efendi17 J
• Mehmed Zeynelabidin Efendi1 87
• Mekkizade Mustafa Asım Efend i  188
• Yasincizade AbdülvehhaB Efendi196
• Sıdkİzade Ahmed Reşid Efendi   205
• Kadızade Mehmed Tahir Efendi 206
• İsmetbeyzade Ahmed Arif Hikmet Bey Efendi21l
• Meşrebzade Mehmed Arif Efendi 212
• Seyyid Mehmed Sadeddin Efendi215
• Atıfzade Ömer Hüsameddin Efendi216
• Hacı Mehmed Refik Efendi 217
• Hasan Fehmi Efendi  218
• Ahmed Muhtar Molla Bey Efendi     219
• Hasan Hayrullah Efendi  220
• Uryanizade Ahmed Esad Efendi 221
• Bodrumlu Ömer Lütfi Efendi  222
• Mehmed Cemaleddin Efendi  223
• Musa Kazım Efendi224
• Abdurrahman NesiB Efendi225

OSMANLI ARŞİVİ KATALOGLARINDAN

KENAR (TAŞRA) MÜFTÜLERİNE AİT FETVA ÖRNEKLERİ227

• Mehmed Rıza228
• Seyyid Ali230
• Ali232
• Mustafa Hamdi234
• İsmail 2 36
• Ali  238
• Seyyid Mehmed239
• Seyyid Mehmed240
• İsmail 242
• Ömer 244
• Ömer  246
• Ömer24 8
• Hafız Mehmed 250
• Abdülhay2 52
• Yanya Müftüsü 254
• Seyyid Ali255
• Fetva Sureti2 56

Önsöz – ŞEYHÜLİSLAM FETVALARI ÖRNEKLERİ

Osmanlı Devleti’nde hukuk.un üstünlüğünü sağlayan en önemli müesseselerden biri ” fetva müessesesi” olmuştur. Fetvaların, tesiri altına alamayacağı kimse yoktur. Toplumun her kesiminden insan; köle, tebaa, bey, ağa, vezir, paşa hatta padişahlar dahi Şeyhülislamlar veya Müftüler tarafından verilen fetvaya karşı sorumluydu. Bu müessese ile hak sahipleri haklarına kavuşur, mağduriyetler giderilir, zalimlerin zulmü durdurulurdu. İşte bu kadar gücü içinde barındıran belgeler, halledilmesi istenen konunun altına yazılan, bir Şeyhülislam ın veya Müft ünün elinden çıkma “olur” veya “olmaz” benzeri kelimelerden oluşan fetvalard ı.

Osmanlı Devleti asırlarında her isteyen, cevabını öğrenmek istediği herhangi bir konuda fetva alabilirdi. İlgilisi nezdinde korunup saklanan bir belge olduğu için günümüze çok fazla sayıda intikal etmemiştir.

O devrin kadıları bir davada hüküm verirken fetvaya uyup uymamakta serbest olsalar da ellerinin altında her zama n için fetva mecmuaları bulunurdu. Bu derlemelerin varlığı nedeniyle, tek tek kağıtlara yazılı olan fetvaların saklanmas ına daha az itina gösterilmiş ve bunlar zamanla büyük ölçüde zayi olmuştur. Osmanlı Arşivi’ nde çeşitli fonla ra dağılmış fetvalar bulunmakla birlikte bunların çoğunluğu Osmanlı Devleti’ nin bürola rında üretilip devlet ciddjyeti ve hassas iyeti ile saklanan arşiv belgeleri gibi değildir.

Şahısların elindeki fetva ların tereke, muhallefat kaydının veya bir davanın eki olması gibi sebeplerle arşive intikali söz konusudur. Az sayıda bulunan ve bazı padişahların tahttan indirilmesi , ” hun1c ale’s-sultan” kategorisinde devlete isyan eden asi lerin tenkili, Cihad-ı Ekber ilanı gibi hususlarda verile n fetvalar ait olduk.lan resmi dosyalarla birlikte günümüze intikal e tmiştir.

Fetvaların belge niteliği ve hususiyetleri üzerine belirli ça lışmalar yapılmıştı r. Bunlardan en önemlisi Ebulula Mardin ‘ in Meşihat Müsteşar lığı zaman ında, l 9 l6’da yayınlanan ” İlmiye Salnamesi”dir. İlmiy e Salnamesi’nin 100 . yılını hatırlatma babından neşre hazırladığımız Osmanlı Arşivi’nde Şeyhülislam Fetvaları isimli bu eserde toplam 203 fetva yer almaktadır. Bunlardan 185 adedi Şeyhülis lamlara ait fetva olup 18 adedi ise “kenar müftülerine” aittir.

 Bazı Şeyhülislamların fetvaları tasniflerde yer almadığından bu kitapta da yer bulamamıştır. Arşivdeki en eski tarihlenebi len belge formundak i fetva 1601-1603 yılları arasında Şeyhülislamlık makamında bulunan Hocasadeddinzade Mehmed Esad Efendi’nin fetvasıdır.

Hicri 979/Miladi 1572 yılına ait ve 1066 numaralı ANŞT defterinin başında kayıtlı Ebussuud imzalı ve bizzat onun elinden çıkması muhtemel fetva şekil olarak olmasa da kayıt olarak arşivi mizdeki en eski tarihli fetvad ır. İlgili belgelerin tasnifi, dijitalleştirilmesi ve restorasyonu gibi arşiv iş ve işlemlerinin çeşitli aşamalarında veeserin hazırlanması sürecinde emeği geçen herkese teşekkür eder, eserin ilgi l ilere faydalı olmasını temenni ederim.